به گزارش قدس آنلاین ، این باستان‌شناس در رویداد راهنمایان گردشگری سراسر کشور در خواف اظهار کرد: از دوران یکجانشینی یا دوران نوسنگی از 1000 سال پیش انسان یکجانشینی و کشاورزی را آغاز کرد و زمانی که کشاورزی را آغاز کرد رژیم غذایی‌اش از گوشت‌خواری به گیاه‌خواری تغییر کرد.
وی افزود: گیاه فی نفسه نمی‌توانست برای تغذیه انسان مناسب باشد به همین دلیل باید این مواد را یا نیم‌سوز یا به نان تبدیل می‌کردند؛ ما در مطالعات باستان‌شناسی در مورد این موضوع ابزار جالبی را در اختیار داریم.
این راهنمای گردشگری ادامه داد: اولین ابزاری که غلات را خرد می‌کردند وسیله‌ای بود به نام سنگ ساب که در هزاره‌ی هفتم پیش از میلاد انسان‌ها از آن استفاده می‌کردند، سنگ ساب یک قطعه سنگ بود مانند نصف یک لوبیا یا قلوه خمیده و بعد یک سنگ دیگری را روی این سنگ خمیده می‌ساییدند و این دانه‌ها خرد می‌شد.
لباف بیان کرد: در مرحله دوم دستاس است، وسیله‌ای که با دست می‌چرخید و موادی مانند جو و گندم را خرد می‌کرد اما قادر نبود که آرد نرم درست کند اما باز هم به همین صورت از آن استفاده می‌شد.
وی اضافه کرد: در مرحله سوم آسیاب را داریم، از فیزیک و تکنولوژی برای اولین بار در آسیاب‌ها مورد استفاده قرار گرفت و به این صورت بود که از انرژی آب در جهت چرخیدن دو سنگ روی هم استفاده و باعث تولید آرد می‌شد.
این باستان‌شناس پیشکسوت عنوان کرد: پس از تولید آرد انسان توانست نان تولید کند؛ مسئله نان مسئله جدی است چرا که مرحله تمدنی و فرهنگی هر قوم را می‌توان از روی زبان یک قوم، خط و در آخرین مرحله از تنوع نان آن‌ها شناخت.
لباف ابراز کرد: آخرین مرحله آسبادها بود که از انرژی باد در آن‌ها استفاده می‌شد، آس یکی سنگ معنی می‌دهد و یکی هم محوری که سنگ را می‌چرخاند که به آن آسه می‌گویند که اگر آن را آب بچرخاند به آن آسیاب و اگر باد بچرخاند آسباد می‌گویند.
وی تشریح کرد: اولین تاریخی که از آسبادها نام برده شده در تاریخ سیستان است که مربوط به قرن چهارم و پنجم هجری می‌شود و ما حداقل می‌توانیم تاریخی حدود 1000 سال را برای آسبادها تصور کنیم. ما نمیدانیم که قبل از این تاریخ آسبادها وجود داشته‌اند یا خیر، اما از نظر تکنیکی باید مربوط به همین دوره زمانی باشد که گفته شد.
این باستان‌شناس تصریح کرد: شکل قدیمی از این سازه‌ها به دلیل این‌که این سازه‌ها عمومی هستند و هیچ وقت از بین نمی‌روند و دائم در حال مرمت هستند تا بتوان از آن‌ها استفاده کرد.
لباف خاطرنشان کرد: چیزی که در رابطه با آسبادها اهمیت دارد تکنولوژی است که در آسبادها به کار رفته، علم فیزیک و مکانیک بسیار در آسبادها کاربرد داشته و آسبادها یک نماد علمی هستند.
وی افزود: در افغانستان کوهی به نام کوه بابا وجود دارد که در زمستان پر از برف است، کویر ایران هم که در اوایل بهار شروع به گرم شدن می‌کند؛ این هوای سرد کوه بابا زمانی که در مسیر کویر قرار می‌کرد از کانال‌هایی که در این مسیر قرار دارد حرکت می‌کند، این کانال‌ها در ابتدای خواف و سیستان موجود است بنابراین در منطقه خواف، سیستان و نهبندان این پدیده‌ها را داریم.
این باستان‌شناس پیشکسوت مطرح کرد: با توجه به شناخت جهت باد، پدیده باد و کارکرد باد این سازه‌ها در مقابل باد ساخته شد به شکل سازه‌ای دو طبقه متشکل از طبقه فوقانی و طبقه تحتانی.
لباف ابراز کرد: در طبقه فوقانی ابزار آلات و ساختاری ایجاد شده است که بتواند حداکثر باد را ببلعد، فضایی مربع شکل ساخته شده که یک طرف این فضا باز و طرف دیگر که دقیقا مقابل کوه‌های بابا است درگاهی وجود دارد که باد مستقیم از آن‌ها به پره‌ها می‌وزد.
وی گفت: پره‌ها می‌چرخند و انرژی را منتقل می‌کنند به سمت طبقه تحتانی، در پایین هم تشکیلات خاصی وجود دارد که سنگ به سنگ بالایی قفل می‌شود و باد آن‌را می‌چرخاند. اگر احیانا این تشکیلات دچار مشکل شود نیازی به جا به جایی کلی نیست، پره‌ها و تیرک سر جای خود قرار دارند و قفلی زیر این تشکیلات وجود دارد جدا شده تعمیر می‌شود و دوباره سر جای اصلی خود قرار می‌گیرد.
این باستان‌شناس عنوان کرد: باد در این جا کارکرد زیادی دارد و حرکت پره‌ها توسط برخی بادگیرهایی به طبقه تحتانی منتقل می‌شود و از باد به عنوان وسیله شست‌وشو استفاده می‌کنند، جریان وزش باد باعث می‌شود که گرد و خاک از گندم‌ها جدا شود.
لباف خاطرنشان کرد: مدیریت این آسبادها بسیار جالب است، زمان بهره‌برداری از آسبادها با زمان برداشت هم‌زمان بوده و این آسبادها مانند ساعت کار می‌کنند.
وی ادامه داد: وجود قنات‌ها و آب‌های زیرزمینی در این منطقه باعث کشت زمین‌های فراوانی می‌شده است به همین دلیل هم زمان با برداشت محصول گندم‌ها در آسبادها به آرد تبدیل می‌شده است و پس از پایان یافتن این مراحل آسبادها تعطیل می‌شده‌اند.
منبع : ایسنا
انتهای پیام
نظر شما